İnceleme: Görsel Romanlar

Uzun zamandır üzerine yazmayı arzuladığım bir konu: Görsel romanlar. Daha önce kaleme aldığım “Ace Attorney” incelemesi ile konuya girizgâh havasında temas etmiştim. Geçen sürede artmış olan tecrübem ile, ilaveten konu üzerine ana dilimizde yeterli kaynak olmamasının verdiği cesaret ile daha detaylı ve kapsamlı bir yazı yazma ihtiyacını kendimde hissettim. İlgilenenler için doyurucu, ilgi duyabilecekler için de ufuk açıcı bir inceleme olması dileğiyle!

Bu buket sizin ziyaretiniz onuruna!

Peki nedir bu görsel roman? Kahraman bakış açısıyla yazılmış bir kitap düşünelim. Sayfalarca yazıdan ibaret bir kitap. Buna mekânı temsil eden görsellerin, kahramanımızın iletişime geçtiği diğer karakterlerin görsellerinin ve sesli konuşmalarının, ilaveten de arkaplan müziğinin eklendiğini tasavvur edelim. Buna en can alıcı nokta olan, olay örgüsü içerisindeki bazı seçimleri tayin etme hakkımız, dolayısıyla hikâyenin gidişatını ve sonunu bizim belirlememiz de eklenince meşhur görsel romanımız vücut buluyor.

CLANNAD'dan bir görüntü. Arkaplan, arkaplan önünde karakter sprite'ı ve metin. Klasik VN formatı.

Detaya inecek olursak: Daha çok “visual novel” ismiyle öne çıkan görsel romanlar bir oyun türü olarak kabul ediliyor. Anavatanı Japonya’da çok popüler olan bu tür, anime/manga kadar hızlı olmasa da yavaş yavaş bütün dünyaya yayılıyor. Son zamanlarda çıkan Japon kökenli olmayan VN’leri (visual novel’ın kısaltması) hesaba katarsak tekelin de yavaş yavaş kırıldığını söyleyebiliriz. Tabii boynuzun kulağı geçmesi o kadar kolay değil, kalite bakımından Japon muadillerinin çok gerisinde kaldıkları açık.

Türün fazla hayranının olmamasının pek çok nedeni var. Birincisi oldukça kısıtlı olan oyuncu etkileşimi. Genellikle yapacağınız tek şey ekranda beliren yazıyı okumak, bu sırada varsa seslendirmeyi dinlemek, sonra da fareyle tıklayarak diğer diyaloğa geçmek. İlaveten başta bahsettiğim seçim anları geldiğinde, hikâyenin gidişatının ve sonunun büyük ölçüde değişeceği seçenekler arasında tercih yapabiliyorsunuz. Kinetik roman dediğimiz alt türlerde bu seçim hakkı da söz konusu değil, bildiğimiz romanlar gibi tek bir hikâye ve son mevcut.

Steins;Gate'ten bir görüntü. Not edilmesi gereken nokta oyun içerisindeki cep telefonu vasıtasıyla etkileşimin bir nebze de olsa arttırılmış olması.

İkinci neden ise genellikle işlenen konular ve umumi tema. Animelere alışkın oyuncuların alışmakta zorluk çekmeyeceği klasik Japonya teması çoğu zaman hikâyenin temelini oluşturuyor. Karakterler Japon, Japonca konuşuyorlar ve hadiseler Japonya’da vuku buluyor. Anime hayranı olmayanlar için çok ilgi çekici olmasa gerek. Zevk meselesi bir kenara, ben yine de -özellikle de hikâyenin dominant olduğu oyunları seven- her kesimin haz alabileceği kesinlikle denenmesi gereken bir tür olduğunu düşünüyorum.

Üçüncü ve en önemli nedenlerden birisi: Dil sorunu. Türkçe bulabileceğiniz görsel romanlar bir elin parmaklarını geçmiyor maalesef. Hayatın her alanında olduğu gibi burada da İngilizce şart. Tabii vaziyeti öteki taraftan yorumlamak da mümkün. Şahsi tecrübelerime dayanarak söyleyebilirim ki, İngilizcenizi geliştirmek için eşi bulunmaz vasıtalardan birisi görsel romanlar. Bir diğeri de İngilizce altyazılı anime izlemek bu arada. Genelde Japoncadan çevrildiği için diyaloglar hiç de ağır değil. Gözle görülür biçimde yabancı dilinizi geliştirebilir, bir taşla iki kuş vurabilirsiniz. Ben şahsen hem eğlendirirken hem tarihi öğreten Total War serileri ve diğer bazı strateji oyunları gibi görsel romanları da oldukça yararlı buluyor ve -üzülerek söylüyorum- nispeten zaman kaybı olan FPS gibi diğer türlere yeğliyorum.

Higurashi'nin birinci bölümü Onikakushi'den bir görüntü. Not edilmesi gereken nokta metnin diğer VN'lerin aksine ekranın tamamını kaplaması. Buna NVL türü deniyor. Bir diğer nokta, orijinal Higurashi sprite'ları ve arkaplan görselleri yerine PS3 görsellerine yer verilmiş.

İşlenen konuları biraz açalım. Animelerde olduğu gibi okulda geçen slice of life tadında -ilaveten romantizmin olduğu- temalar çoğunlukta. Bunların "dating sim" adını alan bazı türleri de mevcut, RPG’lerden bildiğimiz yetenek geliştirme gibi mekaniklerle video oyunu formatına çok daha yakın mevzubahis örnekler. Bunun dışında gizem ve korkunun olduğu emsalleri olsun, bilim kurgu türünde olsun, veya "nakige" denen okuyucuyu ağlatmayı hedefleyen türleri olsun pek çok konuda görsel roman mevcut. Bununla birlikte "nukige" denen salt cinsel içeriğe odaklanmış VN’ler de yok değil. Hatta piyasaya sürülen VN’lerin çoğunluğunun bu türde olduğunu söylersem hata etmiş olmam herhâlde. Biraz da kalitesiz olmalarından mütevellit bu örneklerin çoğunluğunun İngilizce çevirisi ve lokalizasyonu yapılmıyor. Bir diğer neden de hedef kitlelerinin Japonya’ya mahsus olması.

Tabii cinsel içerik sadece nukigelere münhasır değil. Çok kaliteli görsel roman örneklerinde de cinsel içerik bulunabiliyor. Bunların birçoğu İngilizce çeviri ve lokalizasyon sırasında sansürleniyor. Her hastalığın bir dermanı olduğu gibi, “restorasyon yamaları” da sansüre çare olarak çıkarılan bir tür “ilaç”. Kullanıp kullanmamak size kalmış.

Peki hangi görsel romanları oynamalı? Son derece subjektif olmakla birlikte, en önde gelen isimler “CLANNAD” ile “Steins;Gate”. Başyapıt diyebileceğim bu örneklerden önce başlangıç seviyesindeki VN’leri oynamak daha isabetli olabilir. Katawa Shoujo, Planetarian gibi daha kısa romanlardan başlayabilirsiniz. Önerebileceğim diğer romanlar:

• Grisaia no Kajitsu
• G-senjou no Maou
• Higurashi no Naku Koro ni
• Umineko no Naku Koro ni
• Saya no Uta
• Danganronpa serisi
• Narcissu
• Symphonic Rain
• Ace Attorney serisi
• Kono Oozora ni, Tsubasa o Hirogete (If My Heart Had Wings)

Ace Attorney serisi ve Katawa Shoujo hariç bahsettiğim bütün romanlara Steam üzerinden ulaşabilirsiniz. Katawa Shoujo hayranlar tarafından ücretsiz olarak çıkarılmış bir oyun, kendi sitelerinden bedelsiz olarak yükleyebilirsiniz.

PC üzerinden değil de mobilden oynamak için ise, daha önceden Google Play üzerinden yükleyip oynadığım şu VN'leri önerebilirim:

• Moonlight Walks
• Nanolife
• Ripples
• Sepia Tears
• Stellaren

Tabii mobilde oynanabilir oyunların PC sürümündekiler kadar kaliteli olmadıklarını belirtmek gerek. Mümkünse PC platformundan oynamayı tercih etmekte fayda var.

Peki hiç mi Türkçe örnek yok? Tabii ki mevcut. Ripples ve Planetarian’ın Türkçe çevirileri var, bunların dışında kayda değer bir örnek bulamadım maalesef.

(02/2019 Güncelleme: Yakın zamanda BakaYume çeviri ekibinin bu konuda atılımı oldu, çok güzel çalışmaları var, yakından takip etmenizi tavsiye ederim~)

Yazının en başında belirttiğim gibi hedefine ulaşan bir yazı olmuştur umarım. Görsel romanlar hakkında daha fazla bilgiye ulaşabileceğiniz bazı bağlantıları yazının sonuna ilave edeceğim. Ben genel olarak Steam üzerinden VN okuyorum/oynuyorum, size de tavsiye ederim.

Bu güzel türün yurdumuzda daha çok karşılık bulması dileğiyle!

Faydalı bağlantılar:

• https://vndb.org "Görsel Roman Veritabanı"
• http://gorselroman.net "Görsel romanlar üzerine Türkçe kaynak"
• https://www.katawa-shoujo.com "Katawa Shoujo web sitesi"
• http://gorselroman.net/kipirtilar "Ripples Türkçe çevirisi"
• https://bakayumeceviri.wordpress.com/2017/01/13/planetarian-kucuk-bir-gezegenin-hulyasi/ "Planetarian Türkçe çevirisi"
• https://bakayumeceviri.wordpress.com "BakaYume Çeviri Ekibi web sitesi"
• https://goktugkaan.blogspot.com/2018/07/inceleme-symphonic-rain.html "Symphonic Rain incelemesi"
• https://goktugkaan.blogspot.com/2019/06/inceleme-kara-no-shoujo.html "Kara no Shoujo incelemesi"
• https://steamcommunity.com/id/gokustan/recommended/ "Diğer görsel roman incelemelerim"